گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس| کاهش شدید تقاضا برای رشته‌های علوم پایه نگران‌کننده است

به گزارش مجله خبری نگار، دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، با انتشار گزارش بررسی عملکرد سیاست‌ها و برنامه‌های تقویت علوم پایه، کاهش شدید تقاضا برای تحصیل در رشته‌های علوم پایه را نگران کننده توصیف کرد.

در این گزارش بیان شده: اگر پیشرفتی در فناوری صلح آمیز هسته ای، علوم پزشکی، سلول‌های بنیادی، صنعت هوافضا، نانو فناوری در کشور حاصل شده است، همه مرهون توسعه و رشد علوم پایه بوده است. علوم پایه در کلام مقام معظم رهبری، جایگاه ویژه‌ای دارد. در اسناد و قوانین موضوع حمایت از علوم پایه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به طور مثال راهبرد ۱۳ نقشه جامع علمی کشور به حوزه علوم پایه پرداخته و برنامه ششم توسعه نیز در ماده ۶۶ افزایش تعداد دانشجویان را هدفگذاری کرده است. این میزان از اهمیت علوم پایه باعث شد، مرکز پژوهش‌های مجلس، ارزیابی عملکرد سیاست‌ها و برنامه‌های تقویت علوم پایه را در دستور کار قرار دهد.

در ادامه این گزارش آمده است: بررسی‌ها نشان می‌دهد، اسناد و قوانین حوزه علوم پایه از ضمانت اجرایی کافی برخوردار نیستند، وظایف دستگاه‌های اجرای در اسناد بالادستی مشخص نیست، سازوکار‌های حمایتی مشخص نیست، قوانینی در حوزه علوم پایه متناظر با سیاست‌های بالادستی مصوب نشده و سیاستگذاری‌های اجرایی علوم پایه در طول زمان متناسب با تغییرات و تحولات، تکامل پیدا نکرده اند.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس خاطرنشان شده است: با وجود تاکید قوانین و اسناد بالادستی بر حوزه علوم پایه، رشد تعداد دانشجویان علوم پایه متناسب با هدفگذاری صورت گرفته در قانون برنامه ششم توسعه نبوده است و از آن فاصله بسیاری دارد. به طور کلی عملکرد برنامه در خصوص تعداد دانشجویان کارشناسی حدود ۵۰ درصد و در مورد دانشجویان تحصیلات تکمیلی نزدیک به ۶۰ درصد با هدفگذاری قانون برنامه ششم فاصله دارد. علاوه بر این سهم هزینه‌کرد دولت در پژوهش‌های پایه‌ای در مقایسه با سایر حوزه‌های پژوهشی از نسبت ۲۶ درصد در سال ۱۳۹۵ به حدود ۲۰ درصد در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است.

در این گزارش با بیان اینکه بنظر می‌رسد وضعیت نامناسب اشتغال دانش آموختگان رشته‌های علوم پایه و شیوه نامناسب آموزش در دوره آموزش عمومی و افت رتبه کشور در آزمون بین المللی تیمز از دلایل مهم افت علوم پایه در کشور است، در این رابطه برای بهبود وضعیت علوم پایه پیشنهاداتی ارائه شده است؛ ایجاد و تجهیز مراکز تحقیقاتی در سطح استاندارد‌های بین المللی، فراهم آوردن فرصت‌های مطالعاتی برای دانشجویان و اعضای هیات علمی گروه علوم پایه، تاکید بر نقش رسانه ملی در معرفی اهمیت، ظرفیت و دستاورد‌های علوم پایه از جمله این پیشنهادات است.

همچنین نام گذاری یک روز / هفته به نام "علوم پایه" در تقویم رسمی کشور، ایجاد جشنواره‌ها و اعطای جوایز علمی ملی و بین المللی در رشته‌های مختلف گروه علوم پایه، ایجاد بورسیه‌های خاص برای دانشجویان علوم پایه در مقاطع مختلف تحصیلی، ایجاد یک ستاد مرکزی جهت سیاستگذاری و رصد علوم پایه، تغییر شیوه‌ی پذیرش دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی با تمرکز بر گذاراندن دو سال ابتدایی تحصیلات دانشگاهی در رشته‌های علوم پایه از دیگر پیشنهادات مرکز پژوهش‌های مجلس است.

در این گزارش تاکید شده است: رویکرد دولت در تامین مالی علوم پایه باید از سرانه محوری به تامین مالی راهبردی تغییر پیدا کند.